Inscenizacja historyczna przypomni o Bitwie Radłowskiej

Opublikowano: czwartek, 06 września 2012 - 14:17

Zbliżają się tradycyjne obchody kolejnej, już 73. rocznicy tak zwanej Bitwy Radłowskiej, jednej z największych i najbardziej dramatycznych batalii wojny obronnej z września 1939 roku w Małopolsce. Jak co roku ich organizatorami są Starosta Tarnowski Mieczysław Kras oraz Burmistrz Radłowa Zbigniew Mączka. Zostały one zaplanowane na dni 8 i 9 września.

Uroczystości te w Powiecie Tarnowskim mają również wymiar upamiętnienia rocznicy wybuchu II wojny światowej. Patronuje im Marszałek Województwa Małopolskiego Marek Sowa.

W wyniku klęski w bitwie granicznej, w pierwszych dniach września 1939 r., Wojsko Polskie rozpoczęło odwrót w kierunku nowych miejsc ześrodkowań. Na południowo-zachodnim odcinku frontu Armia „Kraków”, dowodzona przez generała Antoniego Szyllinga, kierowała się na linię rzek Dunajca i Nidy. Żołnierze 6. Dywizji Piechoty generała Bernarda Monda i 21. Dywizji Piechoty Górskiej generała Józefa Kustronia z Grupy Operacyjnej „Boruta”, forsownym marszem zmierzali w stronę Dunajca, aby pod Bobrownikami i Biskupicami Radłowskimi przeprawić się na jego prawy brzeg i zająć nowe stanowiska obronne. Droga polskich żołnierzy do biskupickiego mostu była daleka, a Niemcy byli coraz bliżej Radłowa. Celem niemieckich oddziałów wydzielonych z 2. Dywizji Pancernej było przedostanie się na tyły wojsk polskich. Dnia 7 września o godzinie 16:30 niemieckie wozy bojowe były już na przedmieściach Radłowa. Doszło do wymiany ognia w wyniku, którego żołnierze polscy ewakuowali się w kierunku Biskupic Radłowskich. W mieście powstało straszliwe zamieszanie, pojawiła się panika i tłumy uchodźców, którzy kierowali się do mostu na Dunajcu. Początkowo 4. pułk strzelców podhalańskich powstrzymywał niemieckie natarcie. Ostatecznie jednak w godzinach wieczornych Radów został opanowany przez nieprzyjaciela. W nocy z 7 na 8 września most w Biskupicach został wysadzony, aby na drugi brzeg nie przedostały się niemieckie czołgi. Żołnierze polscy kontynuowali, przy wsparciu mieszkańców Biskupic Radłowskich, dramatyczną przeprawę przez brody na rzece Dunajec. Biskupice zostały opanowane przez oddziały niemieckie. O świcie rozpoczęło się polskie natarcie w wyniku, którego żołnierzom 20. pułku piechoty i pułków podhalańskich udało się opanować teren wzdłuż drogi prowadzącej z Radłowa do Biskupic. Po kilkugodzinnej wymianie ognia natarcie polskie zostało jednak przerwane. Oddziały były zmuszone wycofać się w kierunku Niecieczy, Otfinowa i Wietrzychowic. Nadal trwały walki w centrum Radłowa. To walczyli żołnierze broniący ostatnich gniazd polskiego oporu, wśród nich bohaterscy obrońcy folwarku „Szatanówka” oraz budynku radłowskiej szkoły. Gdy kolejne próby zdobycia szkoły i nakłonienia polskich żołnierzy do kapitulacji zakończyły się niepowodzeniem, żołnierze niemieccy użyli miotaczy ognia. Spłonął  budynek, a wraz z nim jego obrońcy. Bitwa radłowska trwała 48 godzin. Była największą bitwa stoczoną przez żołnierzy polskich z wojskami niemieckimi w tej części Małopolski. W Bitwie Radłowskiej o przeprawę przez Dunajec poległo prawdopodobnie 243 polskich żołnierzy, a około 700 zostało rannych. Jednak, co należy podkreślić, ponad 26 tysięcy żołnierzy polskich przekroczyło rzekę i mogło kontynuować dalszą walkę.

Obchody 73. rocznicy Bitwy Radłowskiej obejmują uroczystości w Biskupicach Radłowskich w dniu 8 września br. Ich organizatorami jest społeczność Biskupic Radłowskich, która przygotowała program składający się z mszy świętej w kościele parafialnym w intencji żołnierzy i mieszkańców Biskupic, poległych podczas wrześniowych walk (pocz. godz. 17.00) oraz wieczornicy patriotycznej przy pomniku, mieszczącym się w miejscu dawnej przeprawy mostowej na Dunajcu. Złożą się na nią: odśpiewanie hymnu państwowego, zapalenie ogni pamięci, odczytanie opisu Bitwy Radłowskiej, apel poległych i salwa honorowa, złożenie wieńców i wiązanek, montaż słowno-muzyczny w wykonaniu uczniów Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Biskupicach Radłowskich.

Główny ceremoniał rocznicowy odbędzie się 9 września w Radłowie. O godz. 12.30 z radłowskiego Rynku wyruszy kolumna uczestników uroczystości, która zatrzyma się przy Pomniku Bohaterów Września, mieszczącym się na miejscu dawnej szkoły powszechnej w Radłowie, spalonej w trakcie walk wraz z broniącymi budynku polskimi żołnierzami. Tam złożony zostanie symboliczny wieniec od mieszkańców Radłowa i wykonana „Rota”, pieśń, jaką w ostatnich chwilach swojego życia śpiewali obrońcy radłowskiej szkoły. Następnie w szyku marszowym uczestnicy uroczystości udadzą się na cmentarz parafialny w Radłowie, gdzie w Kwaterze Żołnierzy Armii „Kraków” odbędzie się msza święta w intencji żołnierzy, uczestników Bitwy radłowskiej i ich rodzin, a po niej ceremonia oficjalna z udziałem kompanii honorowej, wystawionej przez 6. Brygadę Powietrznodesantową im. gen. S. Sosabowskiego z Krakowa. Tradycyjnie, wyjątkowym momentem uroczystości będzie odczytanie apelu pamięci oraz salwa honorowa.

Natomiast o godz. 15.00 w parku przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Radłowie odbędzie się inscenizacja historyczna epizodu Bitwy Radłowskiej, realizowana przez Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej Wrzesień 39. Około 60 rekonstruktorów odtwarzających oddziały polskie i niemieckie stoczy walkę o dawny Pałac Dolańskich, obecnie budynek ZSP w Radłowie. Pojawi się również sprzęt zmechanizowany, wykorzystywany we wrześniu 1939 r. przez obie walczące strony. W inscenizacji historycznej wezmą rekonstruktorzy z następujących grup: strona polska – Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej Wrzesień 39 – 20. Pułk Piechoty Ziemi Krakowskiej (Kraków); Grupa Historyczna im. 16. Pułku Piechoty (Tarnów); Grupa Rekonstrukcji Historycznej Najemnicy Bocheńscy (Bochnia); strona niemiecka – Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej Wrzesień 39 – 28 Infanterie Regiment (Kraków); Grupa Rekonstrukcji Historycznej 17 Infanterie Division – 21 Infanterie Regiment (Nowy Targ). Nietypowymi gośćmi inscenizacji będą rekonstruktorzy z grupy Asociacion Histórico-Cultural Poland First to Fight z Hiszpanii, odtwarzający Wojsko Polskie (!!), konkretnie 20. Pułk Piechoty Ziemi Krakowskiej.

Warto nadmienić, iż pierwsza rekonstrukcja Bitwy Radłowskiej odbyła się 6 września 2009 roku w ramach Wojewódzkich Obchodów 70. rocznicy Bitwy Radłowskiej i wybuchu II wojny światowej. Wówczas, również Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej Wrzesień 39 zrealizowało scenariusz pt. „Obrona szkoły”, odtwarzający epizod batalii, jakim były walki o budynek szkoły powszechnej w Radłowie. Została ona wysoko oceniona przez specjalistów i opisana w branżowych pismach ogólnopolskich. W miesięczniku „Komandos” (nr 11.2009) w artykule „Bój o radłowską szkołę” autor zauważył: „Punktem kulminacyjnym obchodów była inscenizacji historyczna, odegrana przez krakowską grupę rekonstrukcji historycznych Wrzesień 39. Jej członkowie "otrzaskani" częstym udziałem w wielu już "bitwach i potyczkach", są już prawdziwymi zawodowcami. W spektaklu – znakomicie odegranym – na oczach tysięcy widzów nic nie pozostawiono przypadkowi. Efekty pirotechniczne, stanowiska ogniowe, taktyka – wszystko odtworzono skrajnie realistycznie – sprawiły, iż po 70 latach w Radłowie znów toczyła się z Niemcami walka na śmierć i życie”. Scenariusz tegorocznej inscenizacji także zapowiada, iż będzie ona niezwykle efektownym i ciekawym widowiskiem. Jednakże należy pamiętać, że jest ona przede wszystkim wyjątkowym, niezwykle spektakularnym, ale i emocjonalnym sposobem na upamiętnienie tego ważnego wydarzenia z dziejów Powiatu Tarnowskiego, jakim jest Bitwa Radłowska.

Obchodom rocznicowym towarzyszyć będzie również piknik historyczny w parku przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Radłowie, na który złażą się: diorama historyczna, wystawa „Garnizon Tarnów”, prezentacja wydawnictw historycznych i filmów dokumentalnych. Partnerem obchodów jest Tarnowski Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego. Medialnie patronują im: Radio RDN Małopolska, Gazeta Krakowska, Telewizja Internetowa IMAV, Portal Intarnet.pl., Extra Galicja.

Fotografie przedstawiają rekonstrukcję historyczną „Obrona szkoły”, zrealizowaną w 2009 roku, w ramach obchodów 70. Rocznicy Bitwy Radłowskiej.